Η Κυπριακή διάλεκτος (Κυπριακή Ελληνική ή «Κυπριακά») είναι η διάλεκτος της Ελληνικής γλώσσας που χρησιμοποιείται από περίπου επτακόσιες πενήντα χιλιάδες Έλληνες (και μερικούς ξένους) στην Κύπρο και μερικές εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες Κύπριους της διασποράς, κυρίως στη Μεγάλη Βρετανία, την Αυστραλία και την κυρίως Ελλάδα. Σχεδόν ποτέ δεν χρησιμοποιείται ως επίσημος γραπτός λόγος, αλλά είναι η κοινή ομιλουμένη των περισσοτέρων Ελλήνων Κυπρίων.
Συνήθως, σε επίσημο περιβάλλον θεωρείται πιο αποδεκτή η χρήση της Κοινής Νεοελληνικής (όπως στα σχολεία, στο κοινοβούλιο, στα μέσα ενημέρωσης και στην παρουσία μη Κυπρίων ομιλητών της Ελληνικής).
Η Κυπριακή διάλεκτος αποτελεί στη σύγχρονη εποχή τη μοναδική πραγματικά ζωντανή ελληνική διάλεκτο, η οποία είναι μητροδίδακτη και παραγωγική στο νησί τής Κύπρου. Ανήκει στον γεωγραφικό και διαλεκτικό χώρο τής αρχαίας Αρκαδοκυπριακής και, μολονότι δεν προέρχεται άμεσα από αυτήν (όλες οι ελληνικές διάλεκτοι προέρχονται από την Αττική-Ιωνική εκτός από τα Τσακωνικά -ελληνογενής γλώσσα ISO 639-3 tsd- που προέρχονται από τη Δωρική), είναι δυνατόν ακόμη και σήμερα να εντοπίσει κανείς κατάλοιπά της στο λεξιλόγιο των ομιλητών.
Η κυπριακή διάλεκτος δεν έχει γλωσσικό κώδικα (Language code), ενώ η ποντιακή έχει (ISO 639-3 pnt). Οι Έλληνες όμως δεν θεωρούμε (και δεν είναι) την ποντιακή διάλεκτο ως ελληνογενής γλώσσα, αλλά ως μια ελληνική διάλεκτος.
Από διαλεκτολογικής πλευράς η Κυπριακή συγκαταλέγεται στα νότια-νοτιοανατολικά ιδιώματα της ελληνικής γλώσσας. Στην ίδια διαλεκτική ζώνη ανήκουν επίσης η Κρητική διάλεκτος, καθώς και τα ιδιώματα των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου.
Τον πιο κάτω «θρήνο» που γράφτηκε επί Τουρκοκρατίας, μπορούν σήμερα οι Έλληνοκύπριοι να καταλάβουν πανεύκολα, ενώ οι περισσότεροι Ελλαδίτες απλά θα προσπαθήσουν να βγάλουν νόημα.
Προσέξτε και τα «ν» στο τέλος κάθε λέξης.
«Καράβιν εκατέβαινε στα μέρη της Τενέδου και κάτεργον το υπάντησε, στέκειν κι αναρωτά το:
- Καράβιν, πόθεν έρχεσαι και πόθεν κατεβαίνεις;
- Έρχομαι που τ’ανάθεμα κι εκ το βαρύν το σκότος, απ’την αστραποχάλαζην, απ’την ανεμοζάλην, απέ την Πόλην έρχομαι την αστραποκαμένην.»
H ονομασία Istanbul βγαίνει από το «εις την Πόλην», όπως δηλαδή το έλεγαν τότε οι παλιοί και όπως το λένε σήμερα οι Κύπριοι. Οι Ελλαδίτες σήμερα θα πουν «στην Πόλη».
Υ.Γ. Η κυπριακή διάλεκτος της ελληνικής γλώσσας, είναι πιο κοντά στα αρχαία ελληνικά της κλασσικής περιόδου, στο λεξιλόγιο και τη γραμματική, από την κοινή νεοελληνική.
Οι ελληνικές διάλεκτοι:
Νέα ελληνική γλώσσα (από το 1453)
Διάλεκτοι: Καππαδοκική, Χειμαρριώτικη, Κρητική, Κυπριακή, Δημοτική, Κατωιταλιώτικη, Καθαρεύουσα, Ποντιακή, Τσακωνική, Σαρακατσάνικη, Μανιάτικη, Ρωμανιώτικη (Γεβανική)
Νέα ελληνική γλώσσα (από το 1700)
Δημοτική, Καθαρεύουσα
Διάλεκτοι: Καππαδοκική, Κυπριακή, Κατωιταλιώτικη, Κρητική, Ποντιακή, Τσακωνική, Ρωμανιώτικη (Γεβανική)
Συνήθως, σε επίσημο περιβάλλον θεωρείται πιο αποδεκτή η χρήση της Κοινής Νεοελληνικής (όπως στα σχολεία, στο κοινοβούλιο, στα μέσα ενημέρωσης και στην παρουσία μη Κυπρίων ομιλητών της Ελληνικής).
Η Κυπριακή διάλεκτος αποτελεί στη σύγχρονη εποχή τη μοναδική πραγματικά ζωντανή ελληνική διάλεκτο, η οποία είναι μητροδίδακτη και παραγωγική στο νησί τής Κύπρου. Ανήκει στον γεωγραφικό και διαλεκτικό χώρο τής αρχαίας Αρκαδοκυπριακής και, μολονότι δεν προέρχεται άμεσα από αυτήν (όλες οι ελληνικές διάλεκτοι προέρχονται από την Αττική-Ιωνική εκτός από τα Τσακωνικά -ελληνογενής γλώσσα ISO 639-3 tsd- που προέρχονται από τη Δωρική), είναι δυνατόν ακόμη και σήμερα να εντοπίσει κανείς κατάλοιπά της στο λεξιλόγιο των ομιλητών.
Η κυπριακή διάλεκτος δεν έχει γλωσσικό κώδικα (Language code), ενώ η ποντιακή έχει (ISO 639-3 pnt). Οι Έλληνες όμως δεν θεωρούμε (και δεν είναι) την ποντιακή διάλεκτο ως ελληνογενής γλώσσα, αλλά ως μια ελληνική διάλεκτος.
Από διαλεκτολογικής πλευράς η Κυπριακή συγκαταλέγεται στα νότια-νοτιοανατολικά ιδιώματα της ελληνικής γλώσσας. Στην ίδια διαλεκτική ζώνη ανήκουν επίσης η Κρητική διάλεκτος, καθώς και τα ιδιώματα των Κυκλάδων και της Δωδεκανήσου.
Τον πιο κάτω «θρήνο» που γράφτηκε επί Τουρκοκρατίας, μπορούν σήμερα οι Έλληνοκύπριοι να καταλάβουν πανεύκολα, ενώ οι περισσότεροι Ελλαδίτες απλά θα προσπαθήσουν να βγάλουν νόημα.
Προσέξτε και τα «ν» στο τέλος κάθε λέξης.
«Καράβιν εκατέβαινε στα μέρη της Τενέδου και κάτεργον το υπάντησε, στέκειν κι αναρωτά το:
- Καράβιν, πόθεν έρχεσαι και πόθεν κατεβαίνεις;
- Έρχομαι που τ’ανάθεμα κι εκ το βαρύν το σκότος, απ’την αστραποχάλαζην, απ’την ανεμοζάλην, απέ την Πόλην έρχομαι την αστραποκαμένην.»
H ονομασία Istanbul βγαίνει από το «εις την Πόλην», όπως δηλαδή το έλεγαν τότε οι παλιοί και όπως το λένε σήμερα οι Κύπριοι. Οι Ελλαδίτες σήμερα θα πουν «στην Πόλη».
Υ.Γ. Η κυπριακή διάλεκτος της ελληνικής γλώσσας, είναι πιο κοντά στα αρχαία ελληνικά της κλασσικής περιόδου, στο λεξιλόγιο και τη γραμματική, από την κοινή νεοελληνική.
Οι ελληνικές διάλεκτοι:
Νέα ελληνική γλώσσα (από το 1453)
Διάλεκτοι: Καππαδοκική, Χειμαρριώτικη, Κρητική, Κυπριακή, Δημοτική, Κατωιταλιώτικη, Καθαρεύουσα, Ποντιακή, Τσακωνική, Σαρακατσάνικη, Μανιάτικη, Ρωμανιώτικη (Γεβανική)
Νέα ελληνική γλώσσα (από το 1700)
Δημοτική, Καθαρεύουσα
Διάλεκτοι: Καππαδοκική, Κυπριακή, Κατωιταλιώτικη, Κρητική, Ποντιακή, Τσακωνική, Ρωμανιώτικη (Γεβανική)